| Plan: | Bestemmingsplan GelreDome - Nijmeegseweg - Rijnhal |
|---|---|
| Status: | ontwerp |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0202.762-0201 |
De eerste aanzetten voor de wijk Malburgen (Oost en West), dateren al uit 1932, door het plan "Arnhem-Zuid". Het gebied is als tuinstad ontworpen/getekend door Pieter Verhagen van het bureau Grandpré Moliere, en is in hoofdzaak ook in die filosofie gebouwd.
In januari 1967 is de nota "Ontwikkelingsplan (groot) Malburgen" uitgebracht, Malburgen werd hier als een stadsdeel met hoge mate van zelfstandigheid neergezet. Dit Ontwikkelingsplan (Groot) Malburgen zette bovendien de doorontwikkeling van Arnhem-Zuid in een geconcentreerde vorm op de kaart. In het plan wordt gesproken over drie agglomeraties die door rivieren gescheiden worden, nl: Malburgen/Huissen, Duiven/Westervoort en Arnhem ten noorden van de Rijn met Velp en Oosterbeek. Ondanks de scheiding door rivieren was de idee een duidelijk samenhangend gebied te vormen weliswaar met verzelfstandiging in het voorzieningenapparaat. Ingrepen met o.a. nieuwe oeververbindingen, recreatief rivierenlandschap en plaatselijk hoog opgaande bebouwing moest bijdragen in het samenhangend beeld.
Het Ontwikkelingsplan (Groot) Malburgen dat op de eerstgenoemde agglomeratie Malburgen/Huissen ingaat, is vele malen aangepast, maar er is telkens zeer veel aandacht voor het verkeers vraagstuk en de vorming van het stadsdeelcentrum centraal in het gebied. Het plan bestaat uit grootschalige hiërarchische verkeers planning met vlekken ertussen die later ingevuld kunnen worden met voornamelijk woonwijken, woonbuurten en het stadsdeelcentrum, waar uitgebreide normgetallen voor programma opgesteld waren ten behoeve van verdere uitwerking. Deze normen waren gerelateerd aan verwachte inwonertallen. Het verkeersraamwerk hield sterk rekening met het efficiënt aantakken van Huissen en Elst die daarmee beter gebruik kunnen maken van het stadsdeelcentrum. De rijksweg (toen 52 nu A325) en het dorp Elden vormden een belemmering voor een direct verkeerscontact tussen de aan weerszijden gelegen (geplande) woonwijken en het stadsdeelcentrum. Er bleek behoefte aan een centrale verzamelweg oostelijk van de Njimeegseweg en langs het stadsdeelcentrum die door de vorming van een centrale voorzieningenband samenhang zou aanbrengen tussen de stadsdelen. Het is vandaag de dag vooral de Metamorfoseallee/Matsersingel en in beperkte mate de Koppelstraat die deze verzamelfunctie nog in zich draagt. De weg heeft echter niet de beoogde sterke structuurbepalende vorm gekregen die men destijds voor ogen had. Opvallend op de kaart uit 1967 is de destijds gewenste verkeersas op de Huissensedijk ten westen van het GelreDome, waarmee het gebied als een uitgesneden driehoek tussen hoofdinfrastructuren kwam te liggen. Tevens opvallend is het groenelement van formaat tussen Vredenburg en Huissen dat als een band aan zou moeten sluiten op een te vormen recreatiegebied dat Arnhem-Zuid van Elst zou moeten scheiden. Tenslotte was op de huidige plek van Schuytgraaf een industrieterrein gedacht. In de uitgewerkte wijken is conform de filosofie uit die tijd een grote mate van scheiden van verkeerstypen gemaakt.
Wat fasering betrof zette het Ontwikkelingsplan (Groot) Malburgen in op 3 fasen, waarbij eerst de huidige wijk Malburgen wordt afgerond (Eimersweide en Immerloo II), vervolgens zou worden gebouwd binnen de toenmalige gemeentegrens (Vredenburg, Kronenburg eerste fasen, Holthuizen en Elderveld) en tenslotte ten zuiden van de gemeentegrens alsmede de laatste fasen van Kronenburg.
In 1999 volgde het Ontwikkelingsplan Malburgen, waarin een grote herstructurering en uitbreiding van de wijk werd voorgesteld. Het plan zet in op reparaties van het bestaande Malburgen o.a. langs de Nijmeegseweg en de uitbreidingen bevinden zich voornamelijk aan de west- en oostflank van de wijk.
Het stadion GelreDome is gebouwd tussen 1996 en 1998. In het Structuurplan Arnhem dat toentertijd van kracht was, werd aangegeven dat het beleid erop gericht was om door ontwikkelingen in Arnhem-Zuid een meer evenwichtige verdeling van de voorzieningen over de stad te bereiken. Het plan benadrukte de bijzondere ligging van het terrein, centraal in Arnhem-Zuid, een overgang biedend van de centraal stedelijke zone met o.a. Kronenburg naar het open gebied rondom Elden en naar Meinerswijk. Als grondgebruik werd de voorkeur gegeven aan een publiekgerichte bestemming in de recreatieve sfeer. De ontwikkelingsmogelijkheden zouden van een grote, goed bij de omgeving passende schaal zijn; de kwetsbaarheid van de omgeving vond men minder groot dan elders.
Het terrein lag ook ten opzichte van de verkeers- en openbaar vervoerslijnen zeer centraal met een uitstekende verbinding voor autoverkeer via de hoofdwegen binnen de stad en met het regionale en landelijke wegennet. Het openbare busvervoer heeft lijnen in de directe nabijheid. Voor de langzaamverkeersverbindingen zijn inmiddels voorzieningen getroffen richting Kronenburg, Rijnhal (fietsviaducten) en richting Malburgen en Nelson Mandelabrug (fietsbrug).
Ook in de aanvullende structuurnota “Pas op de plaats'' (juni 1989) werd de locatie aan de Batavierenweg/ Nijmeegseweg voor het “Eurodrome”-stadion (zoals het toen nog heette) niet gezien als een aantasting, noch als een bedreiging van de zg. 'Groene Lobben' in de stedenbouwkundige structuur van de stad. In de nota werd opgemerkt dat de grootschaligheid van Eurodrome vraagt om een zorgvuldige inpassing richting Elden en Park Westerveld. De zone die grenst aan het open landschap moest onbebouwd blijven.
Het Rijnhalgebied is ingebed in de wijk Malburgen. Na de oorlog werd de wijk uitgebreid met typische wederopbouwplannen en in de jaren '60 met hoge flats bij Immerloo-II. Het gebied rond de Rijnhal is lange tijd een braakliggend terrein gebleven. Eind jaren 60 begin jaren '70 is een aantal gebouwen verrezen. De bekenste hiervan is de Rijnhal. Daarnaast werden in die tijd enkele (middelbare) scholen en een zwembad gebouwd. Het zwembad is in de jaren '90 uitgebreid, voorts is in die tijd een klimhal toegevoegd. In 1987 werd de Pleijroute aangelegd. Daarmee kreeg het Rijnhalgebied een duidelijke begrenzing aan de zuidzijde.
De Rijnhal is als sporthal gebouwd. Maar al in de jaren 70 werd de hal meer en meer gebruikt voor concerten en evenementen. Met haar 4000 m2 vloeroppervlak is de Rijnhal in deze tijd te klein voor grootschalige popconcerten, die dan ook meestal in het nabijgelegen GelreDome plaatsvinden.
Tegenwoordig wordt de Rijnhal gebruikt voor o.a. beurzen, shows, bedrijvencontactdagen, vlooienmarkten, kerstcircus, kleinere muziekfestivals en andere optredens.
Naast de Rijnhal zijn het zwembadcomplex de Grote Koppel en de scholengemeenschap Olympus College als duidelijke functies in het gebied herkenbaar.
De Nijmeegseweg is sinds de bouw van de John Frostbrug (midden jaren 30 vorige eeuw) de belangrijkste route van en naar Nijmegen. De weg werd ook veel gebruikt door doorgaand verkeer (Noord-Zuid). Het belangrijkste middelpunt van Malburgen was de rotonde: de Monchyplein als kruising van Nijmeegseweg met Huissensestraat met een herkenbaar monument. Nadat het forensenverkeer groeide was aanpassing van de verkeersruimte nodig en daar werd Monchyplein verschillende keren aangepast. Met de komst van de Pleijroute en overige snelwegen rond Arnhem is de belangrijke Noord-Zuid functie deels vervallen. Nog altijd is de Nijmeegseweg een belangrijke radiaal in de stad Arnhem.